Atasözleri ve Deyimler Konu Anlatımı

Dilimizi güzelleştiren ve her insanın sık sık kullandığı atasözleri ve deyimler birbirlerine çok benzeseler de farklıdırlar. Atasözleri kim tarafından ilk defa söylendiği belli olmayan çok uzun yıllardır kullanılmaya devam eden söz dizileridir. Genellikle cümle halinde olurlar. Deyimler ise genellikle iki kelimeden oluşurlar, deyimlerinde ilk kez kim tarafından söylendiği bilinmez. Atasözleri gibi deyimler de kalıplaşmış söz dizileridir içinde ki kelimeler değiştirildiğinde aynı anlamı ifade etmezler.

Atasözlerinin Özellikleri

Toplum tarafından kabul görmüş ve doğruluğu kanıtlanmış olan atasözleri aslında halkın o konudaki düşüncesinin mecazlı olarak anlatılmasıdır. Atasözlerinde kesin bir yargı bulunmaktadır ve bu yargının doğruluğu da kabul görmektedir. Her ülkenin atasözleri o halkın kültüründen ve hayat tecrübelerinden kaynaklandığı için kendine aittir. Sade bir dille söylenir ve kişiler atasözünün söylenmede ki amacını kolayca anlayabilirler. Toplumun ahlak anlayışının korunması ve kişilerin güzel ahlaklı olmasını amaçlamaktadırlar. Söz sanatları kullanılır ve atasözleri akılda kalıcıdırlar. Atasözlerine örnek :

Damlaya damlaya göl olur: Küçük birikimlerin zaman içinde büyüyeceğini anlatır ve tasarruf bilincini aşılama amacındadır.

Komşu komşunun külüne muhtaçtır: Komşuların gün geldiğinde akrabadan bile önce geldiğini ve sıkıntılı zamanlarda ilk onlardan yardım istendiğini anlatır.

Korkunun ecele faydası yok: Bir olay karşısında korkmak onun olmasını ve zarar vermesini önlemez. Bunun için olaylar karşısında güçlü olmak gerektiğini anlatmaktadır.

Deyimlerin Özellikleri

Deyimler kalıplaşmış söz dizileridir ve içindeki sözcüklerin yeri değiştirilemeyeceği gibi eş anlamlı kelimelerde kullanılamaz. Mecaz anlamlı olan deyimler olduğu gibi gerçek anlamı olan deyimlerde bulunmaktadır. Genellikle iki kelimeden oluşurlar ve mastar halindedirler. Cümle içinde kullanıldığında çekim yapılması da mümkün olmaktadır. Genellikle duyguları ve olayları ifade etmek için kullanılırlar.

• Etekleri zil çalmak
• Göz kulak olmak
• Kafa yormak

Atasözü ve Deyim Arasındaki Fark

Atasözleri ile deyimler birbirlerine benziyor olsalar da aralarında farklar bulunmaktadır. Atasözleri kesin yargı bildirirken deyimler ise durum ve olay bildirme amacını taşır. Atasözlerinde kesin yargı bulunu ve halka öğüt verme amacını taşır, deyimlerde ise kesin hüküm yoktur ve insanlar deyimleri yol gösterici olarak kabul etmezler. Atasözleri bir cümle olarak tek başına kullanılmakta ve bir anlatım biçimi oluşturmaktadır, deyimlerin ise genellikle cümle içinde kullanılması gerekir.

Atasözleri Deyim Olarak Kullanılabilir Mi?

Bazı atasözlerini deyim olarak kullanmak mümkün olmaktadır ama deyimlerin atasözü yerine geçmesi mümkün değildir. Atasözü kişiselleştirildiğinde deyim olarak kullanılır. Hem atasözü hem de deyim olan söz dizileri de vardır. Atasözleri kurulduğu zaman kipi ile kullanılması şarttır. Oysa deyimlerde zaman çekimi olabilmektedir. Atasözlerinin ve deyimlerin farklı yönlerini bilmek kullanım sırasında hata yapılmasını önleyecektir. Dili zenginleştiren atasözleri ve deyimler doğru kullanıldığında ifadeyi güzelleştirmektedir. Atasözleri ve deyimler sözlüklerinde çok bilinenlerin yanında az bilinenleri de bulunmaktadır.