Deizm Nedir?

Deizm bütün dinleri reddederek yaratıcı bir güç olduğunu kabul etmekte olan bir inanç sistemidir. Deizm, vahiy ya da bir kilise öğretisi aracılığı ile edinilecek bilgilere karşı çıkarak dinsel bilgi bütünlüğünün herkesin doğuştan taşınan ya da us yoluyla edinilebilecek bilgiler olduğunu savunmaktadır.

Deizm, tanrılığı sadece yaratmak ile sınırlı güce sahip olduğu yaratılan yaratıldıktan sonra herhangi bir müdahalede bulunmadığını yani aslında dünyanın yaratıcı güç tarafından yönetilmediğini söylemektedir. Deizm içerisinde Tanrı’yı sadece ilk sebep olarak görmektedir. Genel olarak dünya veya evrenin işleyişi ile ilgilenmeyen müdahale etmeyen bir Tanrı anlayışı sergilemekte olan bir inanıştır. Bu anlayış ile iki temel oluşmaktadır; Tanrının varlığı akıl ile bilinebilmektedir. Evren yaratıldığından itibaren kendi yasaları etkindir

Deizmin Temel Dayanağı

Deizmin temel dayanağına göre Tanrı’nın varlığını göstermek için mucizevi olaylara veya vahiylere gerek duyulmamaktadır. Deistler tüm dinlerde bulunan ibadet inanç ve öğretim farklılıklarının özünde evrensel olarak kabul edilmiş bir din ve ahlak ilkelerinin ussal bir inancın bulunduğunu savunmaktadırlar. Aslında Deistlere göre doğal din kavramı her türlü şüphe ve yozlaşmaya uzak olduğunu söylemektedirler. Us yoluyla gerçekliği kabul edilmiş saf hali dışında dinlerin sonradan eklemiş olduğu bilgilere her zaman karşı çıkmaktadırlar.

Deizm bütün dinler ve din oluşumlarını kabul etmediğinden dini konular içerisinde bulunan peygamber, kitap, sevap, günah gibi birtakım detayları inanışlarında barındırmazlar. Deizmde evreni ve işleyişini yönetmek amaçlı doğa kanunları oluşturan, sonrası için ne insana nede evrene karışmayan Tanrı kavramı bulunmaktadır.

Deizmin Ansiklopedik Tanımı

Deizmin Ansiklopedik tanımı Latincede Tanrı anlamı taşıyan deus kelimesi ile türemiştir. Grekçe dilinde yine aynı anlamı taşımakta olan theos kelimesi ile de aynı anlamları taşımaktadır. Fakat 16. Yüzyılda Hristiyan dünyası içerisinde başlayan felsefe ve teolojik tartışmalar nedeni ile teizm kelimesi Ortodoks inancına inanan kesime deizm de geleneksek olan inanç biçiminden kopan kesim için kullanılmıştır.

Önceleri reddiyeler ile ateizm ile aynı görülen deizm günümüzde farklı bir anlam kazanmıştır. Dryden 1682 yılında Religio Laici isimli şiiri ile yazdığı sunum ve Samuel Johnson tarafından 1755 yılında yazdığı Dictionary ile gözlemlenmektedir. Bu yazılarda deizmin herhangi bir dine bağlı olmadan Tanrı’nın varlığını kabul etmek dışında onun ilim ve irade sıfatlarını reddettiğini söylemiş olduğu görülmektedir.